Özellikle KOBİ’lerde ve ilgili tüm işletmelerde sahip - yönetici ayrımının neden olduğu vekalet problemine ilişkin sorunları ortadan kaldırmak amacıyla ortaya çıkan adil, hesap verebilen, şeffaflık anlamına gelen kurumsal yönetim uygulamalarının bulunduğu işletmelerde vergiden kaçınma daha fazla olmaktadır. Genel olarak etkin kurumsal yönetimin varlığında vergiden kaçınmanın arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Burada karıştırılmaması gereken konu ‘’vergiden kaçınma’’ ile ‘’vergi kaçırma’’ arasında ki farktır
Vergi, gerçek ya da tüzel kişiler için doğrudan karşılığı olmayan ve kanunlarca zorunlu hale getirilmiş bir ödemedir. İşletmeler, vergi borçlarını ödemenin alternatif maliyeti olarak, mal alma, ticari borçlarını ödeme, işletmeyi büyütme, gelirlerini artıracak yatırımlar yapma gibi faaliyetlerden feragat etmek zorunda kalırlar. Bu nedenle işletmeler kimi zaman, vergilerini olması gerekenden daha az ya da daha geç ödeme yoluna başvurabilmektedirler.
Bu bağlamda vergiden kaçınma; kanunlarda tanınmış olan haklardan ve boşluklardan yararlanmak şeklinde olup, kanunların izin verdiği avantajlardan ya da kanunlardaki boşluklardan yararlanmak, vergiyi doğuran olayı gerçekleştirmemek gibi farklı yöntemlerle uygulanan ve yasadışı bir işlem içermeyen vergiden kaçınma, işletmelerin ödemekle yükümlü oldukları vergiyi bazen bir süreliğine bazen de tamamen ortadan kaldıran uygulamalardır. Özellikle kurumsallaşma yolunda çaba gösteren firmalar da vergi planlamalarıyla vergiden hangi yöntemlerle ve hangi tutarlarla ne kadar kaçınılacağı konusunda bir strateji oluşturulmaktadır. Kısaca her şey yasaldır.
Vergi kaçırma ise; kanuna aykırı uygulamalar içermektedir. İşletmeler tarafından daha az vergi ödenmesi için yasal olmayan, gerçeği yansıtmayan işlemler yapılması yasal, kültürel, ahlaki ve ekonomik sonuçlar doğurmaktadır. Ekonominin düşüş aşamalarında ise karar almayı zorlaştıracak bu tür uygulamalar sonucunda, doğru olmayan bilgi ve verilerle yola devam edilme zorunluluğu doğmaktadır. Kısa zamanda bilgiye ihtiyaç duyulan durumlarda, düzeltme işlemleri fazla zaman kaybı yaratmaktadır.
Vergi planlaması pek çok faktörden etkilenmekle birlikte süreçte yönetim kurulu ve yöneticilere önemli roller düşmektedir. Bu açıdan yönetim kurulu ve yöneticilerin işletme içindeki faaliyetlerini, birbirleriyle ve çevreyle olan ilişkilerini düzenleyen kurumsal yönetimin de, vergi planlamasını dolayısıyla vergiden kaçınmayı etkilemesi kaçınılmazdır.
Vergiden kaçınma, işletmecilikteki pek çok kavram gibi küreselleşmenin artmasıyla daha fazla incelenmeye başlanmıştır. Günümüzde özellikle dünya devi olarak adlandırılan işletmelerin, vergiden kaçınmak için yaptıkları işlemler pek çok habere, tartışmaya konu olmakta, vergi otoritelerinin bu durumu önlemek için özel çalışmalar yapmasına sebep olmaktadır.
Aslında vergi planlamasının finans piyasalarının gelişim düzeyi ile de yakından ilgisi vardır. Ödenmesi gereken vergisel yükümlülükler için ayrılan kaynakların , işletmenin gelir getirecek fonlara bağlaması ve etkin bir aktif yönetimi ile yükümlülüğün belli bir kısmı veya tamamı ilgili fon gelirleri ile karşılanabilir. Ülkemizde henüz finansal yapılar ve piyasalar tam gelişemediği için, böyle imkanlardan yararlanmalar daha düşük seviyelerde gerçekleşmektedir.
Ama gerçek olan; sorumlu kurumsal yönetim anlayışını benimseyen firmalarda, vergi planlaması sayesinde,vergiden kaçınma yolları ön plana alınmakta ve istikrarlı bir işletme yapısına ulaşmanın yolları da açılmış olmaktadır.
Faydalı olması dileğiyle
Cengiz HERGÜNLÜ
SMMM-Bağımsız DENETÇİ
chergunlu@hergunlu.com
www.hergunlu.com
