FİNANSAL İŞLEMLER ve KOBİLERDE GÖRÜNEN NAKİT

Sanayileşmenin gelişmeye başlamasıyla birlikte, ticaret ve üretim alternatiflerini ileri düzeye taşıyan ülkelerde, kişiler ve ülkeler arasında karşılıklı bağlayıcılığı olan, türetilmiş finansal varlıkların (alım, satım, ithalat, deniz taşımacılığı veya ihracat vb. belgeler) kullanılmasına ihtiyaç duyulmuş, ticari yasaların içinde yer alan finansal varlık ve kaynakların yönetilmesi, ekonomin ayrı bir alt dalı olarak ortaya çıkmıştır.

Sanayinin gelişmesiyle birlikte finansal bu varlıklar, ilk olarak sanayileşen ülkelerde kullanılmış ve gelişme göstermiştir, göstermektedir.

ABD’de 1690 yılında Massachusetts Bay Coloni tarafından ilk kâğıt para ihracı gerçekleşmiştir. Şirketler tarafından ilk menkul kıymet ihraçları 1720 yılında gerçekleşmiştir. New York borsası 1792 yılında ilk grup borsa aracısının, birbirleriyle pay senedi alım satımı yapmaları için kurulmuştur. *1(Prof.Dr. Ali Ceylan, Prof. Dr. Turhan Korkmaz İşletmelerde Finansal Yönetim sayfa 4.prgf.2)

Gelişmiş ülkelerin hızlı ekonomik kalkınması, teknolojinin piyasada sürekli değişime uğraması, rekabetteki baskıların artması, işletmelerin sürekli büyüme eğilimi göstermesi sonucunda fon ihtiyaçlarının artması, yatırım yapma ihtiyacının büyümesi ve nakit tedarikine duyulan talebin yarattığı baskılarla, daha fazla türetilmiş finansal varlığa ihtiyaç duyulmuş ve işletmelerde finansal varlık ve kaynakların yönetimi, makro ekonominin ayrı bir finans dalı olarak finans biliminin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

1973 yılı dünya petrol krizi ve buna bağlı olarak dünyayı saran enflasyon olgusu, tüm ülkelerde süren pazar payı ve satışları artırma endişesi, diğer yandan finansal kaynak bulma sorunu neticesinde, ancak 1980 yılından sonra Türkiye’de pazarlama fonksiyonları ile birlikte, finans fonksiyonu ön plana çıkararak kullanılmaya başlanmıştır.

Dünya’da, gelişmiş ülkelerde ortaya çıkan finansal varlık ve yönetimine ait kural ve kuramlarının kullanımı en üst düzeyde olmasına rağmen, ülkemizde büyük veya uluslararası işletmeler dışında kullanım alanı pek yoktur.

Dışa bağımlılığın sürekliliği, enflasyonun kronikleştiği ülkemizde, aslında gerçek ve doğru bilgilerle karar alma mekanizmalarının işletilmesi gerekirken, KOBİ’lere baktığımız zaman, yüksek kâr beklentileri üzerinden hareket ettiği, sermaye ve işletme değerliliğine çok önem verilmediği, hisseleri sermaye piyasasında işlem gören KOBİ’lerin sayısına baktığımızda anlaşılıyor.  

KOBİ’lerde genelde, finansal uygulamaların içinde nakit akım tabloları önem kazanmakta, fakat teknik anlamda finansal veri ve kaynakların kullanılması gerektirdiği konusunda, teknik veri ve bilgi anlamıyla bağlantılı işlemlerin, doğru ve gerçek sonuç doğurabilmesi biçimlerini interaktif yapma eğilimi düşük seviyede kalabilmektedir.

Genelde, her büyüklükteki KOBİ’lerde (Tabi ki hepsinde değil)yapılan nakit akımlarını ‘’faaliyetlerden sağlanan nakit akımları’’ yaklaşımına ait tek bir örnekle açıklamaya çalışalım.

2* 547 .-TL sonucunu veren bölüme kadar Prof.Dr. Kamil Ercan, Prof. Dr. Ünsal Ban’ın Değere dayalı İşletme Finansı adlı kitabından alınmış olup diğer tutarlar tarafımızca yazılmıştır.

Tablodan görüleceği üzere, işletme, faaliyetlerinden sağlayarak yarattığı nakit tutarı 547.-TL’dir. Fakat işletme vergisel kaygılarla 209.-Tl’ lık satışını faaliyetlerine katmadığı takdirde ve araya maliyetleri artırıcı fazla evrak girişi yaparsa veya yeğenine hediye olarak aldığı arabayı fazla amortisman ayırmak yoluyla giderleri artırıcı şekilde kayıtlarına dahil ederse, sonuçta söz konusu İşletmenin faaliyetten yarattığı nakit akımı (yaklaşık tahmini değerlerle) 317,35 TL görünebilecektir.

Sermaye yatırımı değerliliğine bakıldığında ise, işletmede gerçekte olmayan fakat kayıtlarda görünen değerlerden dolayı fazla sabit kıymet yatırımı yapılmış gibi bir görüntü sergileyecektir.

Sonuç olarak, oluşan gerçek ve doğruların interaktif sonuçlarına bağlanmadığı bu işletme yüksek sabit sermaye yatırımlarına karşılık nakit yaratabilme kabiliyeti düşük olan, yani verimsiz çalışan bir işletme görünümü sağlamaktadır. Netice de vergisel işlemlerden dolayı açıktan (kayıtlarda olamayan) fazlalık yaratan, vergi fazlası olan 29,35 TL’ lık tutar kadar işletmeye gerçek alımlar yapılırsa, noksanlık yaratan nakit kasası dolayısıyla, cari hesap ödemeleri ortaklardan yapılmak zorunda kalınıp, gereksiz yere ortaklar şirketlerden alacaklı görünmektedir. Bankalar veya diğer kredi sağlayan üçüncü kişi ve kurumlar neticesin de nakit yaratma kabiliyeti sonucunda verimsiz çalışan işletme yorumuna dahil olabilmektedir.

Kriz zamanlarında ise, işletme gerçek durumunu raporlayamayan ve yorumlayamayan duruma düşebilmektedir.

Oysa firma, gerçekte iyi nakit yaratabilme pozisyonuna sahip sayılabilecek bir işletme görünümündedir.

Faydalı olması dileğiyle

Cengiz HERGÜNLÜ

SMMM-Bağımsız DENETÇİ