A-            2016 YILINDA UYGULANACAK ASGARİ ÜCRET TUTARI

4857 sayılı İş Kanunu’nun 39’uncu maddesi uyarınca, iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırlarının en geç iki yılda bir belirlenmesi gerekmektedir. Uygulamada bu Kanun hükümlerine uygun olarak her yıl ya da altı ayda bir asgari ücret belirlenmektedir.

Bu  düzenlemeye uygun olarak en son  2016 yılında uygulanacak asgari ücret tutarları 31  Aralık 2015  tarihli ve 29579  sayılı  Resmi Gazetede yayımlanan 30/12/2015 tarihli ve  2015/1 sayılı  ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONU KARARI ile belirlenmiştir. Buna ilişkin açıklamalarımız  3.1.2016/  sayılı Sirkülerimizde yer almıştı.

Bu  belirlemeye bağlı olarak bu Sirkülerde asgari ücret ve sosyal güvenliğe ilişkin taban ve tavan ücretler konusunda bilgiler yer almaktadır.  Bu yıl uygulamasında da asgari ücret artışı  önceki yıllardan farklı olarak iki döneme yayılmamış, bütün bir yıl boyunca uygulanacak asgari ücret sabit olarak belirlenmiştir.  Ayrıca bu yıl asgari ücret ülke genelinde tek bir tutarda uygulanacak olup, 16 yaşından küçükler için ayrıca bir belirleme yapılmamıştır.

01.01.2016-31.12.2016 Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret

01.01.2016-31.12.2016 tarihleri arasında uygulanacak asgari ücret 30/12/2015 tarihli ve  2015/1 sayılı ASGARİ ÜCRET TESPİT KOMİSYONU KARARI  ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

Bu durumda bir işçiye ödenecek net asgari ücret tutarı ve işverene maliyeti aşağıdaki gibi olmaktadır.

 [Asgari geçim indirimi  bekar ve çocuksuz çalışan dikkate alınarak hesaplanmıştır.]

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 81’inci maddesinin (a) fıkrasına göre malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları prim oranı, sigortalının prime esas kazancının % 20’sidir. Bunun % 9’u sigortalı hissesi, % 11’i işveren hissesidir. Aynı maddenin (ı) bendinde yer alan koşulların gerçekleşmesi durumunda özel sektör işverenlerinin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinden, işveren hissesinin beş puanlık kısmına isabet eden tutar Hazinece karşılanmaktadır.  Standart hesaplamalarda işveren payına ayrıca kısa vadeli sigorta kolları primi ( % 2)  ile genel sağlık sigortası primi  ( % 7,5) de eklenmektedir.  Sigortalı ise % 1 işsizlik sigortası primi ve % 5 genel sağlık sigortası primi ödemektedir.

B-Öğrenci ve Çıraklara Ödenecek Asgari Ücret

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun (Değişik : 13/2/2011-6111/64 md) 25’inci maddesine göre işletmelerde meslek eğitimi gören ÖRGÜN EĞİTİM ÖĞRENCİLERİNE, asgari ücretin net tutarının yirmi ve üzerinde personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 30’undan, yirmiden  az personel çalıştıran işyerlerinde yüzde 15’inden, ADAY ÇIRAK VE ÇIRAĞA yaşına uygun asgari ücretin yüzde 30’undan aşağı ücret ödenememektedir.

Aynı maddenin  4’üncü fıkrasına göre de “Aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanununun 33 üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50'si üzerinden Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekle karşılanır.”

Buna göre  2016   yılında öğrenci ve çıraklara  ödenmesi gereken asgari ücret tutarları aşağıdaki gibidir:

01.01.2016-31.12.2016 Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret (%30)

01.01.2016-31.12.2016 Tarihleri Arasında Uygulanacak Asgari Ücret (%15)

Bu dönemde sigorta primine esas tutar (%50)  ise aşağıdaki gibidir.

3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’nun 25’inci maddesi uyarınca “Aday çırak, çırak ve öğrencilere ödenecek ücretler her türlü vergiden müstesnadır. “    Ayrıca  Gelir Vergisi Kanunu’nun 23/12’nci maddesi uyarınca da 3308 sayılı Kanuna tabi olan çırakların asgari ücreti aşmayan ücretleri gelir vergisinden istisna edilmiştir[1].

C-Sosyal Güvenliğe İlişkin Taban ve Tavan Ücretler

01.10.2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 82 nci maddesinde[2], bu Kanun gereğince alınacak prim ve verilecek ödeneklerin hesabına esas tutulan günlük kazancın alt sınırı, asgari ücretin otuzda biri, üst sınırı ise günlük kazanç alt sınırının 6,5 katı olarak belirlenmiştir.

Ancak, 5510 sayılı Yasanın 4/c maddesinde belirtilen kamu görevlileri için herhangi bir tavan bulunmamaktadır.

Bu durumda,  2016 yılında  sosyal güvenlik primine esas taban ve tavan ücreti aşağıdaki gibi olmaktadır.

Öğrenci ve Çıraklar İçin (% 30)

3308 sayılı Meslek Eğitimi Kanununun 25 inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere aday çırak, çırak ve işletmelerde meslek eğitimi gören öğrencilere sözleşmenin akdedilmesi ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun iş kazaları ve meslek hastalıkları ile hastalık sigortaları hükümleri uygulanır. Sigorta primleri 1475 sayılı İş Kanununun 33 üncü maddesi gereğince bunların yaşına uygun asgari ücretin % 50'si üzerinden Bakanlık ve mesleki ve teknik eğitim yapan yükseköğretim kurumlarının bağlı olduğu üniversitelerin bütçesine konulan ödenekle karşılanır.

Ücretler hak edildikleri aya mal edilmek suretiyle prime tabi tutulur. Diğer ödemeler ise öncelikle ödendiği ayın kazancına dahil edilir ve ücret dışındaki bu ödemelerin yapıldığı ayda üst sınırın aşılması nedeniyle prime tabi tutulamayan kısmı, ödemenin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanarak iki ayı geçmemek üzere üst sınırın altında kalan sonraki ayların prime esas kazançlarına ilâve edilir. Toplu iş sözleşmelerine tabi işyerleri işverenlerince veya kamu idareleri veya yargı mercilerince verilen kararlara istinaden, sonradan ödenen ücret dışındaki ödemelerin hizmet akdinin  mevcut  olmadığı   veya  askıda  olduğu  bir   tarihte  ödenmesi durumunda, 82 nci madde hükmü de nazara alınmak suretiyle prime esas kazancın tabi olduğu en son ayın kazancına dahil edilir. Bu durumlarda sigorta primlerinin, yukarıda belirtilen mercilerin kararlarının kesinleşme tarihini izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi halinde, gecikme cezası ve gecikme zammı alınmaz ve 102 nci madde hükümleri uygulanmaz. (5510 sayılı Kanun md.80-1/d).

Sigortalının aynı ay içinde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde,  o aydaki toplam prim ödeme gün sayısı 30 günü geçemeyecektir.

Diğer taraftan, saatlik, günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmış olmayıp da komisyon ücreti ve kara katılma gibi belirsiz zaman ve tutar üzerinden ücret alan sigortalıların prim ve ödeneklerinin hesabında esas tutulacak günlük kazançları, belirlenen alt sınır olmaktadır. Ancak, bir işverene tabi olarak çalışan sigortalının belirli ücretinin dışında ayrıca komisyon ücreti ve kara katılma gibi belirsiz zaman ve tutar üzerinden ücret alması halinde, prime esas günlük kazancı bunların toplamından oluşacaktır.

Öte yandan 5510 sayılı Yasada; 

i-            5510 sayılı Yasanın 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olanlar için işverenleri,

ii-          Hizmet akdi kapsamında çalışmamakla birlikte, ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde oluşturulan tesis, atölye ve benzeri ünitelerde çalıştırılan hükümlü ve tutulular için Ceza İnfaz Kurumları ile Tutukevleri İş Yurtları Kurumları,

iii-       5 inci maddenin (b) bendinde belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde meslekî eğitim görenler ile meslek liselerinde zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için Milli Eğitim Bakanlığı veya bu öğrencilerin eğitim gördükleri okullar, yüksek öğrenim sırasında zorunlu staja tâbi tutulan öğrenciler için öğrenim gördükleri Yüksek Öğretim Kurumu,

prim ödeme yükümlüsü olarak sayılmışlardır.

Ay içerisinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanacaktır.

İşveren ve sigortalı arasında çağrı üzerine çalışmaya dayalı yazılı iş sözleşmesinde taraflar arasında çalışma süresi gün, hafta ve ay olarak belirlenmemiş ise, sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı haftalık çalışma süresi en az yirmi saat kararlaştırılmış sayılarak, işveren ve sigortalı arasında kısmi süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacaktır.  Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilecektir.

Ç-Sigorta  Primlerine Tabi Olmayan Ödemeler:

5510 sayılı Yasanın  80 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasının (b) alt bendi uyarınca

i-            Ayni yardımlar,

ii-          Ölüm,

iii-       Doğum ve evlenme yardımları,

iv-        Görev yollukları,

v-           Seyyar görev tazminatı,

vi-        Kıdem tazminatı,

vii-      İş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme,

viii-   Keşif ücreti,

ix-        İhbar ve kasa tazminatları

x-           Sosyal güvenlik kurumunca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek;

a)          Yemek,

b)          Çocuk ve aile zamları,

xi-        İşverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları,

prime esas kazanca tabi tutulmayacaktır.

Yukarıda belirtilen istisnalar dışında;

i-            Her ne adla yapılırsa yapılsın tüm ödemeler ile

ii-          Ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler,

prime esas kazanca tabi tutulacaktır. Ayrıca, diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar 5510 sayılı Yasanın uygulanmasında dikkate alınmayacaktır.

D- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİMLERİ

İsteğe bağlı sigorta primi, 5510 sayılı Yasanın 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında, sigortalı tarafından beyan edilecek prime esas aylık kazancın % 32'sidir. Bunun % 20'si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi, % 12'si genel sağlık sigortası primidir. 5510 sayılı Yasanın 51 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilenlerden, Kanunun 82 nci maddesine göre belirlenen prime esas kazancın alt sınırı ile üst sınırı arasında olmak kaydıyla belirlenen günlük kazanç ve gün sayısı üzerinden malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası primi alınmaktadır.  Sigortalıların prime esas kazanç ile ilgili olarak beyanda bulunmaları esastır.

İsteğe bağlı sigortalılıktaki prime esas kazançlar ile prim ödeme gün sayıları kısa vadeli sigorta uygulamalarında dikkate alınmaz (5510 sayılı Kanun md. 52).

Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı ilişikte verilmiştir.

Saygılarımızla…

HERGÜNLÜ Serbest Muhasebecilik Mali Müşavirlik ve Denetim LTD. ŞTİ.

Ambarlı Mah.Balaban Cad. Çay Sok. Manolya Apt. NO : 25 D : 12 Kat : 4  Avcılar / İSTANBUL 

Tel:  90 (212) 853 26 28  Fax:  90 (212) 853 24 19   GSM:  90 (532) 787 32 85  Email     : chergunlu@hergunlu.com